پیش بینی اثرات اکولو‍ژیکی سناریوهای مدیریت پوشش گیاهی حوضه آبخیز چهل چای استان گلستان

چکیده تغییرات کاربری/پوشش گیاهی باعث تغییرات در سیمای سرزمین می شود که خود می تواند موجب گسستگی زیستگاه های گیاهی، جانوری و اثرات منفی بر تنوع زیستی داشته باشد. مدیریت جامع آبخیز رویکردی یکپارچه در جهت رسیدن به تعادل و توازن اکولوژیک و توسعه اقتصادی و اجتماعی می باشد. در سال های اخیر بُعد نسبتاً جدیدی به ابعاد مدیریت آبخیز اضافه شده است که نشان دهند? اهمیت روزافزون اکولوژی سیمای سرزمین در مطالعات مدیریت آبخیز می باشد. هدف این تحقیق بررسی اثرات مختلف سناریوهای مدیریتی بر ساختار اکولوژیک در آبخیز چهل چای مینودشت است. این تحقیق که بخشی از تحقیق وسیعتر در آبخیز چهل چای است، ابزار جدیدی برای مدیریت جامع فراهم می نماید. حوضه آبخیز چهل چای با مساحتی حدود 256 کیلومتر مربع در شرق استان گلستان، در شمال ایران واقع شده است. توسعه تغییرات کاربری از جنگل به زمین زراعی باعث انتخاب این حوضه به عنوان حوضه مورد مطالعه، شده است. تراس بندی، احداث باغ، اگروفارستری، جنگل کاری و احیاء جوامع گیاهی حاشیه رودخانه به عنوان پنج فعالیت در جهت اصلاح آبخیز مذکور و بهبود شرایط آن که ترکیب آنها 32 (سناریوی1 (شرایط فعلی) به همراه 31 سناریوی جدید) سناریوی مدیریتی ایجاد می شوند، در این مطالعه انتخاب شد. به منظور کمی کردن تغییرات ساختار اکولوژی سیمای سرزمین ناشی از اعمال سناریوهای مدیریتی، از شش شاخص، میانگین وزنی انداره لکه، نمایه وزنی مساحت پوشش گیاهی، تراکم حاشیه، مساحت کل هسته، اتصال جنگل و نسبت جوامع گیاهی حاشیه رودخانه استفاده شد. مقادیر شاخص های متناظر برای سناریوهای مختلف با استفاده از روش استانداردسازی حداکثر، استاندارد شدند. از روش تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی (ahp) برای وزن دهی شاخص ها استفاده گردید. سپس سناریو یا سناریوهای برتر با تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره (mcdm) از دیدگاه ساختار سیمای سرزمین مشخص شدند. در نهایت عدم فطعیت، به دست آمده به روش بوت استرپ انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که هر قدر فعالیت، کمتر باعث ایجاد لکههای پوششگیاهی شوند، امتیاز نهایی هر در سناریوها با در نظر گرفتن شاخص ها کمتر خواهد شد. که نشان دهند? تخریب در منطقه است. سناریوهای برتر عبارتند از: سناریوهای یک (شرایط فعلی)، چهار (اگروفارستری) شش (احیاء جوامع درختی حاشیه رودخانه)، هشت (تراسبندی و اگروفارستری) و پانزده (اگروفارستری و احیاء جوامع درختی حاشیه رودخانه) است. از اینرو لزوم توجه به اثرات لکه ای شدن اجرای بعضی فعالیت ها مثل جنگل کاری در برنامه ریزی ها، سیاستگذاری ها و پیشنهادات اجرایی از سوی منابع طبیعی یا سایر ارگانها ضروری است. بررسی عدم قطعیت مقادیر شاخصهای اکولوژیک در این تحقیق نشان میدهد به ترتیب بیشترین و کمترین عدم قطعیت در شاخص ed وrpi اتفاق میافتد. همچنین نتایج حاصل از بررسی عدم قطعیت مقادیر وزن ها نشان داد که وزنی دهی در شاخص wlca نسبت به سایر شاخصها بیشترین عدم قطعیت و در شاخص ed، کمترین عدم قطعیت کمتری را داشته است.